کلسیم (به انگلیسی: Calcium) از عنصرهای شیمیایی جدول تناوبی است. نشانه کوتاه آن Ca ودر طبیعت: دارای مقام سوم است. ترکیبات این عنصر ۶۴/۳ ٪ از پوسته زمین را تشکیل می‌دهد. بلورهای سفید این عنصر در دمای C˚۸۱۰ ذوب می‌شوند و فلز این عنصر در آب و اسید محلول بوده و هیدروکسید و نمک تولید می‌نماید. در صنعت فولادباعث افزایش قابلیت ماشینکاری می‌شوند .

بدن انسان: این عنصر فراوان‌ترین ماده کانی موجود در بدن است. بدن انسان تقریباً۱ kg کلسیم دارد. البته در افراد مختلف بااستخوان بندی متفاوت این میزان متفاوت است. بیشتر این عنصر در استخوان‌ها و دندانها وجود دارد و کمبود آن موجب پوکی استخوان می‌شود. تنها ۱ ٪ آن در بقیه بدن موجود است که همین ۱٪ اعمال زیادی انجام می‌دهد مثلاً انقباض ماهیچه‌های ما بسته به وجود کلسیم است.

جذب و انتقال

جذب آن در خون به صورت یون این عنصر و از دیواره روده صورت می‌گیرد. عامل افزایش جذب کلسیم ویتامین D است، به همین دلیل قرصهای مکمل کلسیم معمولاً دارای ویتامین D نیز می‌باشد؛ بنابراین اگر منابعی را که دارای این ۲ ماده است مصرف کنید کلسیم موجود در آن‌ها بهتر جذب می‌شود.

 اسید فیتیک موجود درسبوس گندم نیز جذب این عنصر را کاهش می‌دهد ولی این مسئله زمانی اثرگذار است که مصرف آن بسیار زیاد باشد، مثل گیاهخواران مطلق. دریافت کلسیم کافی، آثار مثبتی در کاهش فشار خون افراد مبتلا به فشار خون دارد. تنظیم میزان کلسیم بدن، برعهده هورمونهایی است که از غده پاراتیروئید و تیروئید ترشح می‌شوند.

نقش زیست‌شناختی

این عنصر برای تقویت استخوان ها و دندانها شناخته شده است. در واقع، اکثر کلسیم بدن ما در استخوانها و دندان ها ذخیره می شود. همانطور که استخوان ها تحت فرایند عادی خود را از بین برده و بازسازی می کنند، این عنصر به ایجاد استخوان جدید کمک می کند، به ویژه در طی رشد و توسعه.

دریافت کلسیم کافی برای حفظ استخوان ها در تمام طول عمر مفید است، مخصوصا در دوران کودکی، که استخوان ها هنوز در حال رشد هستند. و نیز در طول سال های اولیه رشد ، و بازسازی استخوان های آسیب دیده یا شکسته . با افزایش سن استخوان های قدیمی تر شکننده تر می شوند و به راحتی خواهند شکست – که از نشانه های بیماری پوکی استخوان است.

فعالیت های کلسیم در بدن

• ضربان قلب را تنظیم می‌نماید.
• در تنظیم کار سیستم اعصاب بدن به خصوص درانتقال تحریکات عصبی نقش اساسی دارد.
• این عنصر عامل استحکام استخوان هااست. این عنصر باید در غذای نوجوانان قبل از بلوغ وجود داشته باشد تا استخوان‌ها تراکم مناسبی بیابند و در سالمندی به پوکی استخوان مبتلا نشوند.
• کلسیم برای انقباض عضلات ضروری است و تا این عنصر وجود نداشته باشد حرکت امکان‌پذیر نیست.
• بی خوابی را کاهش می‌دهد.
• در متابولیسم آهن بدن مؤثر است.
• این عنصر در یکی از مراحل انعقاد خون دخیل است.

عوارض کمبود کلسیم

عوارض کمبود کلسیم در کودکان بیماری راشیتیسم، در میانسالان استئومالاسی، و در بزرگسالان استئوپروز است. این بیماری‌ها دراثر کمبود ویتامین D بروز می‌کنند، پس اگر خواستار استخوان‌های محکمی هستید، بهتر است مراقب مصرف ویتامین D هم باشید. کمبود شدید کلسیم، انقباض شدید عضلات به حالت کزاز را به دنبال دارد که ابتدا به صورت گرفتگی عضلات دیده می‌شود.

البته این حالت کمتر رخ می‌دهد و آنچه ما بیشتر از کمبود این عنصر دیده‌ایم، پوک شدن استخوان‌ها در سنین بالا است که برای جلوگیری ازآن باید از نوجوانی به فکر خود باشیم.کلسیم از راه پوست هم به هدر می‌رود و فعالیت زیاد در حرارت بالا و تعرق زیاد، دفع پوستی کلسیم را افزایش می‌دهد. چرا که دراثر بالا رفتن سن، درد استخوان، راحت شکسته شدن و دیر جوش خوردن استخوان‌ها گریبان گیرمان می‌شود. میزان مورد نیاز کلسیم روزانه ۸۰۰ تا ۱۲۰۰ میلی‌گرم است.

برای جلوگیری از ابتلاء به استئوپروز، باید دریافت این عنصر و ویتامین D درحد استاندارد باشد. نباید سیگار بکشیم، نباید چای و قهوه بیش از حد مصرف کنیم، نباید دیورتیک (داروهای مدر) بیش از حد مصرف کنیم، باید بیشتر خود را در معرض نور خورشید قرار دهیم تا ویتامین D در زیر پوستمان تولید شود. در هر سنی که هستیم ورزش کنیم، چراکه کم‌تحرکی موجب پوکی استخوان‌ها می‌شود. مصرف کافی منابع ویتامین D را نیز فراموش نکنیم.

منابع کلسیم

منابع این عنصر در پهنه زمین گسترده بوده و در هر یک از سرزمین‌ها بوفور یافت می‌شود. این عنصر در حیات گیاهی و جانوری دارای نقش حیاتی بوده و در استخوان‌ها و دندانها و پوسته تخم مرغ، انواع مرجان ها و بسیاری از خاکها وجود دارد.

راه ایده‌آل برای دریافت این عنصر مانند هر ماده مغذی، از مواد غذایی است. محصولات لبنی مانند شیر، پنیر و ماست بهترین و واضح ترین منابع هستند. یک فنجان 8 اونس از ماست ساده با چربی کم حاوی 415 میلی گرم کلسیم است که بیش از یک سوم توصیه روزانه برای اکثر گروه های سنی است. یک لیوان 8 اونسی شیر بدون چربی را به شما نزدیک به 300 میلی گرم کلسیم را فراهم کند.

همچنین کلرید کلسیم در حدی به گستردگی ۱۵/۰٪ در آب دریا وجود دارد. ذکر این نکته ضروری به‌نظر می‌رسد که آهک ماده شناخته شده‌ای است که از قدیم‌الایام در مورد یونان باستان از آن به عنوان ملات در ساختمان‌ها استفاده می‌شده‌است. این عنصر در ترکیب پوسته زمین به مقدار ۳۶۳۰۰ گرم در تن وجود دارد این عنصر به حالت آزاد یافت نمی‌شود، بلکه به شکل ترکیب‌های مختلف در کانی‌ها و به صورت محلول در ساختمان جانوران و گیاهان شرکت می‌کند. کانی‌های حائز اهمیت این عنصر عبارتند از: دولومیت، گیبس و آپاتیت.

تهیه و استخراج

در صنعت، فلز کلسیم را می‌توان از الکترولیز کلسیم کلرید و مخلوط فلوئورید و پتاسیم کلرید تهیه نمود. این روش، از صفحه‌های زغالی به عنوان آند و از میله‌های آهن به عنوان کاتد استفاده می‌شود. در مقیاسی کوچکتر می‌توان آهک را با فلز آلومینیوم در خلأ احیا نموده و متعاقب آن، عمل را بوسیله منظور بازیافت فلز کلسیم ادامه داد. به‌علاوه کلسیم کلرید که عبارت از یک ماده اولیه‌است را می‌توان یا بوسیله اثر اسیدکلریدریک پر ماده معدنی کربناته یا به عنوان ضایعات در فرایند solvay تهیه کرد.

تجربه و شناسایی

از نظر کیفی، وجود این عنصر را می‌توان بوسیله تشکیل کربنات نامحلول آن، یا بوسیله مشتعل نمودن آن شعله یک مشعل که ایجاد رنگ قرمز درخشان می‌نماید، تشخیص داد. از نظر کمی، کلسیم را بعد از جداکردن از سایر فلزهای قلیایی خاکی، به روش‌های کرومات- سولفات یا اتر- الکل، از آمونیوم، اگزالات استفاده می‌کنند که کلسیم به شکل کلسیم اگزالات رسوب نموده و سپس این رسوب را توزین می‌نمایند. اگزالات مورد نظر را نیز یا می‌توان بوسیله اشتعال به اکسید یا با استفاده از محلولهای استاندارد شده پرمنگنات پتاسیم اکسیده نمود.

خواص شیمیایی

کلسیم عنصری است که نسبت به فلزات قلیایی و سایر فلزات قلیایی خاکی از قدرت فعالیت کمتری برخوردار است. مانند بریلیم و آلومینیوم، و برخلاف فلزات قلیایی، این عنصر موجب سوختگی پوست نمی‌گردد. باید توجه داشت که در هوا لایه نازکی از اکسید و نیترید بر روی این عنصر تشکیل می‌شود که می‌تواند آن را از اثرات بعدی هوا مصون نگاه دارد، لکن در درجه حرارت بالا این عنصر در هوا سوخته و تشکیل مقدار زیادی نیترید می‌دهد.

کلسیم تجارتی به آسانی با آب و اسیدها واکنش نموده تولید هیدروژنی می‌نماید که حاوی مقدار قابل ملاحظه‌ای از گاز آمونیاک و هیدروکربنها، به عنوان ناخالصی می‌باشد. از این عنصر می‌توان به عنوان یک عامل آلیاژکننده برای فلزات حاوی آلومینیوم به منظور حذف بیسموت از سرب و به عنوان کنترل‌کننده کربن گرافیتی، در چدن استفاده کرد.

از طرف دیگر می‌توان از این فلز به عنوان عاملی برای حذف اکسیژن در کارخانجات فولاد و به عنوان عامل احیاکننده در تهیه فلزاتی مانند کروم، زیرکونیم و اورانیم و به عنوان یک ماده جداکننده برای مخلوط گازهای نیتروژن و آرگون استفاده نمود. ضمناً زمانی‌که این عنصر به آلیاژهای منیزیم افزوده شود (۲۵/۰٪)، ساختمان آن‌ها را تصفیه و موجب کاهش تمایل آتش گیریهای آن‌ها می‌شود.

کلسیم در ارتباط با کیفیت محصولات

باعث بهبود صفات فیزیکی و شیمیایی میوه در محصولات باغبانی می‌شود. باعث حفظ ثبات غشای سلولی می‌شود، باعث استحکام بخشدن به استحکام ارتباط بین سلولی از طریق استحکام تیغه میانی می‌شود. در محصولاتی که کمبود این عنصر داشته باشند تنفس به میزان زیادی افزایش پیدا می‌کند. باعث کاهش ذخیره کربوهیدرات می‌شود و عمر محصول برداشت شده کاهش می یابد. میوه‌هایی که ترکیبات کلسیمی محلول پاشی می‌شوند از کیفیت و عمر انبار داری بالاتری برخودارند.

زمان مصرف کود های کلسیمی

در مزارع گوجه رنگی، هندوانه، توت فرنگی و در باغات درختان میوه برای افزایش کیفیت محصولات از محلول پاشی کودهای کلسیمی استفاده می‌کنند، کودهایی از جمله کلرور کلسیم و نیترات کلسیم از بهترین کودهایی می‌باشند که برای محلول پاشی استفاده می‌شوند.کلرور کلسیم نسبت به نیترات کلسیم کاربرد و مزیت بیشتری دارد چون با مصرف نیرات کلسیم نسبت نیتروژن به کلسیم N/Ca افزایش می یابد در میوه‌ها و در این حالت ماندگاری میوه‌هایی همچون سیب کاهش می یابد.

آرتا استیل تهران متخصص واردات و توزیع انواع ورق های آلیاژی، استنلس استیل و فولاد ضد زنگ، میلگردهای استنلس استیل، لوله و پروفیل و ورقهای فنری، آمادگی خود را جهت همکاری و تأمین کلیه مقاطع فولادی و استنلس استیل به صنعتگران محترم اعلام می دارد. همچنین شما به راحتی می‌ توانید با کارشناسان ما تماس و نسبت به ثبت سفارش خود اقدام نمایید .